Zadanie 1.2. składa się z dwóch części:

  1. Przeprowadzenia przez opiekuna zespołu (nauczyciela lub katechetę) zajęć dotyczących znaczenia restytucji starych odmian drzew owocowych.
  2. Samodzielnego zdobywania wiedzy przez uczniów na temat tradycyjnych odmian drzew owocowych oraz uprawy sadu metodą naturalną.

Zadanie konkursowe polega na przeprowadzeniu, przez nauczyciela i/lub katechetę zajęć wg załączonego scenariusza lekcji, w jak największej liczbie klas w szkole.

>>> Scenariusze lekcji dla opiekuna zespołu.

>>> Scenariusz dodatkowych zajęć.

>>> Zapoznanie się z treścią Poradnika „OD LAIKA DO EKOSADOWNIKA”.

>>> Zapoznanie się z treścią „Miniporadnika”.

Aby ułatwić Wam przystąpienie do projektu przygotowany został poradnik sadowniczy „Od laika do ekosadownika”. Merytorycznie opracowany przez naukowców i praktyków z Polskiej Akademii Nauk, Ogród Botaniczny – Centrum Zachowania Różnorodności Biologicznej oraz Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach.

Prezentowany poradnik prowadzenia sadu w sposób naturalny przygotowany został w taki sposób, aby osoby nie mające doświadczenia w uprawie roślin zrozumiały jakie należy poczynić kroki, aby taki sad założyć i z powodzeniem pielęgnować.

Podstawowym założeniem dotyczącym pielęgnacji drzew w sadzie propagowanym w ramach tego projektu jest naturalny sposób ich prowadzenia. Dotyczy to głównie ochrony przed szkodnikami i chorobami, ale widoczne jest także w podejściu do procesów agrotechnicznych. Promowany jest sposób „ekologiczny”, bo w prezentowanych tu zasadach zachowane są wszelkie wymagania pochodzące z katalogu rolnictwa ekologicznego. Jednakże nie możemy w niniejszym opracowaniu używać słowa „ekologiczny”, ponieważ ma ono kwalifikację prawną i jest zastrzeżone dla upraw certyfikowanych. Zastępujemy więc słowo „ekologiczny” określeniem „minimalizujący negatywny wpływ na środowisko” oraz „naturalny”.

W dobrze prosperującym sadzie prowadzonym metodami naturalnymi powinny występować tzw. „rośliny towarzyszące”. Ułatwiają one prowadzenie ochrony biologicznej poprzez tworzenie korzystnych warunków życia dla naturalnych wrogów szkodników żerujących w sadzie. Stworzenie warunków rozwoju różnorodności biologicznej jest podstawowym warunkiem prawidłowo funkcjonującego ekosystemu. Jest to sprawa ogromnej wagi. Staramy się wykreować przyjazne środowisko, które będzie wspierało naturalną odporność drzew. Stawiamy na „zawieranie sojuszy” między wrogami szkodników, co wpływa pozytywnie na zachowanie zdrowej równowagi w mikroekosystemie sadowniczym. Chcemy doprowadzić do takiej sytuacji, w której każdy element środowiska będzie pełnił znaczącą rolę w samoregulacji ekosystemu, aby do minimum ograniczyć ingerencję człowieka w procesy przyrodnicze.

Drzewa mają też swoje preferencje dotyczące sąsiedztwa innych roślin. Szczególnie „nielubiący się” sąsiedzi prowadzą „wojnę chemiczną” i dobrze jest poznać zagorzałych antagonistów. Wzajemna sympatia dotyczy też układów między lokalną florą a mieszkańcami środowiska. Istnieją gatunki szkodników, które szczególnie nie lubią określonych smaków i zapachów, które omijają z daleka.

Zgodnie z przyjętymi założeniami – potrzebne jest zapewnienie jak najlepszych warunków minisadowi już od momentu planowania jego lokalizacji. Miejsce założenia sadu musi być starannie dobrane, nie może być przypadkowe, „bo takie akurat było wolne”. Wybieramy więc odpowiednie siedlisko tj. stanowisko gdzie nie tworzą się zastoiska wilgoci, mrozu, które tworzą niesprzyjające warunki fitosanitarne.

Pierwsza edycja projektu dotyczyła uprawy sadów jabłoniowych, które stanowią podstawę upraw sadowniczych w Polsce. W kolejnych edycjach były grusze, śliwy, czereśnie oraz wiśnie. W obecnej odsłonie konkursu sami zadecydujecie o wyborze gatunku drzew do utworzenia minisadu. Zachęcamy Was do zapoznania się z różnymi opisami tradycyjnych odmian drzew owocowych rekomendowanych do nasadzeń w ramach niniejszego projektu, ale również do szukania informacji na ich temat.

Zespoły, które rozwijają istniejący już sad, mają dowolność w wyborze gatunków. Mogą wybrać 5 drzewek owocowych np. 2 drzewka tradycyjnych odmian śliw i 3 drzewka tradycyjnych odmian wiśni lub stworzyć dowolną inną konfigurację.

>>>W „Miniporadniku” znajdują się przykładowe zestawy drzewek owocowych.

Poznanie dobrych praktyk tj. zaproszenie do współpracy okolicznego sadownika prowadzącego sad metodą ekologiczną, który będzie wspierał zespół doświadczeniem. 

Aby zrozumieć procesy zachodzące w przyrodzie niezbędne jest doświadczenie oparte na umiejętności obserwacji i analizowaniu zjawisk. Warto znaleźć sojuszników w okolicy tj. doświadczonych sadowników, którzy od lat prowadzą gospodarstwo naturalnymi metodami. Na pewno chętnie doradzą grupie młodych zapaleńców, którzy chcą rozpocząć swoją pierwszą sadowniczą przygodę. Najlepiej byłoby znaleźć sadownika prowadzącego certyfikowany sad ekologiczny. Jeżeli nie ma takiej osoby w pobliżu, zwróćcie się do doświadczonych działkowców, którzy prowadzą swoje uprawy bez użycia chemii albo poszukajcie rolnika z certyfikatem ekologicznym, który ma również w swoim gospodarstwie drzewa owocowe. Niektóre metody naturalnego zwalczania szkodników są również rozpowszechnione w sadach wielkotowarowych np. wielu sadowników stosuje naturalne opaski z dobroczynkiem, który zwalcza przędziorki. Możecie więc nawiązać też kontakty z sadownikami produkującymi metodami przemysłowymi, a na pewno też uzyskacie dużo ciekawych informacji.

Zapoznanie się z innymi źródłami wiedzy na temat tradycyjnych odmian drzew owocowych oraz uprawy roślin metodą ekologiczną. 

Szukajcie informacji w książkach, Internecie, w pismach branżowych. Im więcej zdobędziecie wiedzy, tym łatwiej będzie Wam zajmować się swoimi drzewami.

Prowadzenie sadu jest zadaniem wymagającym wiedzy i doświadczenia, a w szczególności prowadzenie sadu metodą naturalną. Jest to metoda, która z założenia polega na utrzymywaniu środowiska w równowadze biologicznej. Szkodniki nie są niszczone selektywnie lub totalnie, ale wzmacniany jest cały ekosystem, który zapewnia rozwój naturalnych wrogów szkodników. Preparaty ochrony roślin, dopuszczone do stosowania w sadach ekologicznych oparte są na surowcach roślinnych, które nie wykazują tak wysokiej skuteczności, co preparaty chemiczne. Powoduje to obniżenie plonów z sadów chronionych biologicznie.

Znacznie trudniejsze jest także prowadzenie prac pielęgnacyjnych w sadzie prowadzonym metodą naturalną. Zabiegi ochrony i agrotechnika zabierają znacznie więcej czasu ze względu na niestandardowe zachowania i pracochłonność (większość prac przeprowadzana jest ręcznie lub z wykorzystaniem prostych maszyn).